Hernia

Hernia betekent breuk. Die breuk kan op een heleboel plaatsen zitten in het lichaam. In het middenrif (hernia diafragmatica), lies (hernia inguinale), maar ook in de rug (hernia nucleus pulposi). Over die laatste gaan we het hebben. 

Als mensen spreken over een hernia, gaat het in de meeste gevallen om een hernia laag in de rug. Meestal tussen twee van de drie onderste drie ruggenwervels. Maar een hernia kan ook in de nek zitten en zelfs (heel zeldzaam) in de borstwervelkolom. Een hernia is breuk in de tussenwervelschijf (discus) waardoor de inhoud van de discus naar buiten stulpt. Een hernia gaat vaak samen met rugpijn, maar kan ook optreden zonder rugpijn. 

De typische klacht van een hernia is pijn/doofheid/tinteling in één been. Meestal gaat een hernia vanzelf weer over. Soms moet de neurochirurg operatief ingrijpen. Opvallend is dat rokers vaker rugoperaties ondergaan en dat bij deze groep patiënten het resultaat van de rugoperatie gemiddeld slechter is dan bij niet-rokers.

Oorzaak

De meeste mensen met een hernia zijn tussen de twintig en veertig jaar oud. De oorzaak van een hernia is niet bekend, maar zeer waarschijnlijk spelen houding (veel zitten) en gebrek aan gezonde lichaamsbeweging een rol. Zwaar werk met veel bukken en tillen kan wel meer rugklachten geven, maar het ontstaan van een hernia wordt er niet door veroorzaakt. 

Hernia's komen even vaak voor bij mensen die licht werk doen als bij mensen die zwaar werk doen. Hernia (en rugklachten in het algemeen) kunnen in bepaalde families vaker voorkomen. Vermoedelijk is de belangrijkste factor een erfelijke, d.w.z. een aangeboren aanleg om een hernia te krijgen.

Tussen elke twee wervels zit een discus. Zo’n discus is flexibel en zorgt er door z’n verende werking voor dat schokken worden opgevangen (bijv. bij het hardlopen of springen). Tevens kan hij vervormen. 

Op het plaatje (zijaanzicht) zie je tussen de wervels de discus (blauw). De botstukken links zijn de doornuitsteeksels (die kan je voelen op je rug). Daartussen zitten de facetgewrichten. De facetgewrichten liggen dakpansgewijs over elkaar.

Als je voorover buigt (de rug wordt bol), zal de tussenwervelschijf aan de voorzijde smaller worden en de facetgewrichtjes zullen uit elkaar schuiven. Als je achterover buigt (de rug wordt hol), zal de tussenwervelschijf aan de achterkant smaller worden en de facetgewrichtjes zullen in elkaar schuiven. Het vervormen en dempen van schokken danken we aan de inhoud van de discus. Die bestaat uit een taaie en vervormbare kern. De banden rondom de kern houden de kern op de plaats. Bij een hernia zit er een breuk in die banden. Meestal schuin aan de achterkant. Daar zit de zwakste plek. Je kunt een hernia vergelijken met de binnenband van een fiets die door een gat in de buitenband naar buiten puilt. 

Hierboven zie je op de linker tekening (zijaanzicht) duidelijk zo’n uitstulping. Het rechter plaatje geeft een bovenaanzicht van een hernia. Op beide plaatjes is duidelijk te zien dan de uitstulping op een zenuw (geel op de linker tekening en rood op de rechter) drukt. 

Klachten

De druk op de zenuw geeft de kenmerkende pijn/doofheid/tintelingen in een arm (nekhernia) of been (rughernia). Als de zenuw fors wordt bekneld dan kan er ook krachtverlies ontstaan in een arm of been. Krachtverlies in een arm merk je als je zonder er erg in te hebben dingen uit je handen laat vallen of niet meer goed kunt knijpen (wringen). 

Krachtverlies in een been uit zich vaak in het hebben van een klapvoet of het niet meer op de tenen kunnen lopen. Bij een klapvoet kan je de voorvoet bij het neerzetten niet omhoog houden. Die klapt dan direct naar beneden. In nog ernstiger stadium gaat de voet bungelen zodra je het been optilt. 

Een forse beknelling van een zenuw kan er ook toe leiden dat je problemen krijgt met plassen (je merkt niet dat je plast of je kunt niet meer plassen) of ontlasting (de poep loopt zo weg of je kunt niet meer poepen). Bij hoesten, niezen of persen treedt vaak een schietende pijn in de rug, arm of been op. Het omdraaien in bed is vaak pijnlijk en het opstaan gaat erg moeizaam. Bukken om je sokken aan te trekken of iets van de grond te pakken lukt vaak niet meer. Dan wordt de discus samengeperst en zal de uitstulping sterker op de zenuw gaan drukken. 

Bij het zitten heb je meer last dan bij het staan of lopen. De grafiek geeft aan hoe dat komt. 

De grafiek geeft het effect aan van verschillende lichaamshoudingen op de druk in de discus. Wanneer je de druk in stand meet en je stelt dat op 100%, dan blijkt dat als je op je rug ligt de druk daalt tot 25%. Maar ook wordt duidelijk dat zitten veel meer belasting geeft dan staan. 

Therapie

Bij ernstige verlammingsverschijnselen van spiergroepen van de benen, of bij verlies van controle over de urineblaas, zal met spoed geopereerd dienen te worden. Bij deze operatie haalt de chirurg de uitstulping weg. Daardoor vermindert de druk op de zenuw. De verlammingsverschijnselen, het eventuele urineverlies en de ernstige pijn in het been zullen in het gros van de gevallen verdwijnen. dan. 

Helaas is niet altijd de rugpijn voorbij na een operatie. Na een herniaoperatie zal een trainingsprogramma bij de fysiotherapeut er voor zorgen dat je weer voldoende belastbaar wordt om de dagelijkse dingen te kunnen doen, inclusief werken. 

Vaak gaat een hernia vanzelf weer over. Niet door weken achter elkaar plat te liggen, zoals vroeger. Je moet blijven bewegen. Om het bewegen makkelijker te maken kun je pijnstillers en eventueel spierverslappers krijgen van de huisarts.Bewegen moet je afwisselen met rust. Die rust betekent liggen. 

Ook moet je oefeningen gaan doen. Gericht op een zo goed mogelijk herstel van de discus. Die oefeningen moeten in zwaarte worden opgebouwd. Dat kan je het beste doen onder leiding van een fysiotherapeut. Die zal naast de oefeningen ook aandacht schenken aan juiste tiltechnieken, het goed leren stabiliseren van de rug en hoe je het beste alledaagse dingen kunt doen. 

De duur van de begeleiding door de fysiotherapeut zal afhangen van het beloop van de klacht. Soms zijn twee tot drie contacten voldoende, maar het komt ook regelmatig voor dat er een training in de oefenzaal voor nodig is om van de klachten af te komen. Die training duurt ongeveer twee maanden.

Resultaat

In de meeste gevallen zullen de klachten voor het overgrote deel verdwijnen. Soms blijven er echter nog hinderlijke zaken over. De rug kan gaan zeuren bij lang zitten (autorijden), voorovergebogen werk, stofzuigen, bedden opmaken, plotselinge bewegingen, hardlopen en nog een handvol andere bewegingen/houdingen. 

Niet in alle gevallen zal iemand z’n oude werk zonder meer kunnen hervatten. Dan zal gezocht moeten worden naar aanpassingen om het werk geschikter te maken of zal gepast werk moeten worden gezocht, binnen of buiten het bedrijf. In een enkel geval zal een hernia leiden tot arbeidsongeschiktheid.

Kosten

Als je een goede aanvullende verzekering bij je zorgverzekeraar hebt afgesloten dan worden de kosten voor deze behandeling door de zorgverzekeraar vergoed. Mocht je geen of onvoldoende dekking hebben, dan krijg je van mij een rekening. Bekijk de tarieven.